Vấn đề nêu gương được Đảng ta luôn chú trọng lãnh đạo thực hiện, nhiều nghị quyết đã đề cập đến yêu cầu, trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt. Hội nghị Trung ương 4 khóa XII đã ban hành Nghị quyết về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; Ban Thường vụ tỉnh ủy cũng đã ban hành Chỉ thị số 06-CT/TU cụ thể hóa thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; Quy định số 55-QĐ/TW về “Một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên” của Bộ Chính trị’; Chỉ thị 12-CT/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về “Tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính; chấn chỉnh lề lối, tác phong làm việc; nâng cao trách nhiệm trong thực thi công vụ của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và cán bộ, chiến sỹ lực lượng vũ trang trên địa bàn tỉnh”.

Vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được quy định cụ thể trong nhiều văn bản của Đảng, Nhà nước, được thực tiễn khẳng định.. Điều 9 Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “... Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. 

Ngày 12/12/2013, Bộ Chính trị ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của MTTQVN và các đoàn thể chính trị - xã hội. Quy chế này đã mở ra một bước ngoặt lớn trong nhận thức về giám sát và phản biện xã hội của MTTQVN trong hệ thống chính trị cũng như trong xã hội. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQVN ban hành Kế hoạch số 537/KH-MTTW-BTT ngày 18/4/2018 Thực hiện Quyết định số 99-QĐ/TW ngày 3/10/2017 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về “Hướng dẫn khung để các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ và Quy định số 124-QĐ/TW, ngày 02/02/2018, của Ban Bí thư Trung ương Đảng, về “Giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên”...

Bên cạnh đó các văn bản pháp luật của Nhà nước, Ủy ban nhân dân các cấp trong tỉnh quy định rõ trách nhiệm của công chức, trong đó có quy chế đạo đức công vụ, yêu cầu tôn trọng, lễ phép, phục vụ nhân dân, chỉ được làm những gì mà pháp luật quy định. Như vậy, việc nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu được xác định đầy đủ trên cơ sở chính trị và pháp lý.

Trên cơ sở đó, thời gian qua việc triển khai thực hiện các chương trình phối hợp thống nhất hành động, kế hoạch của Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong tỉnh đều tập trung vào phát huy vai trò của Mặt trận, các đoàn thể chính trị - xã hội, ban thanh tra nhân dân, ban giám sát đầu tư của cộng đồng, tổ nhân dân tự quản, người có uy tín trong cộng đồng dân cư trong giám sát các biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống được xác định trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; giám sát việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức công vụ và đạo đức nghề nghiệp của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt, cán bộ, đảng viên và phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, phòng ngừa tham nhũng, lãng phí. Bằng nhiều hình thức, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong tỉnh đã phản ánh trực tiếp với người đứng đầu, hoặc thông qua các cuộc họp, hội nghị, một số vụ việc phản ánh hoặc đề nghị bằng văn bản... có tác dụng tốt cho việc phòng ngừa vi phạm. Qua thông tin, phản ánh đã giúp cho lãnh đạo, cán bộ, đảng viên tự nhìn nhận, điều chỉnh, khắc phục và sửa chữa.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc tổ chức thực hiện còn hạn chế, khó khăn do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân nể nang, né tránh, ngại va chạm, “dĩ hòa vi quý”, dễ người, dễ ta; chưa phát huy trí tuệ, đoàn kết, sức mạnh của tập thể. Mặt khác, hoạt động giám sát đôi khi chỉ giới hạn trong hoạt động của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong tỉnh, chưa huy động và phát huy được tổng hợp sức mạnh các tổ chức thành viên tham gia hoạt động giám sát, do vậy hiệu quả chưa cao.

Thiết nghỉ, trong thời gian tới để phát huy vai trò chủ động, tích cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong tỉnh đối với công tác giám sát người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp thực hiện quy định nêu gương, cần quan tâm và thực hiện tốt một số nội dung sau:

Thứ nhất, tuyên truyền, vận động nhân dân phát huy quyền làm chủ, thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, nghiêm chỉnh thi hành Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước là nhiệm vụ chính trị quan trọng của Mặt trận Tổ quốc. Chú trọng việc phát huy vai trò giám sát của nhân dân, cá nhân tiêu biểu, nhân sĩ, trí thức, người có uy tín, tiêu biểu, cốt cán trong các dân tộc, tôn giáo, các chuyên gia, các hội đồng tư vấn, Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng…

Thứ hai, các cấp ủy đảng và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp xác định rõ vị trí, vai trò của Mặt trận nói chung và về chức năng, nhiệm vụ giám sát của Mặt trận Tổ quốc nói riêng thực sự là một chủ thể, có tiếng nói độc lập đại diện cho nhân dân để giám sát đối với việc xây dựng, thực thi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Thứ ba, Thực hiện nghiêm quy chế tiếp xúc, đối thoại của người đứng đầu; quy chế tiếp thu và trả lời sau giám sát, phản biện xã hội, góp ý kiến của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. Lắng nghe ý kiến phản ánh, kiến nghị từ Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể với tinh thần thực sự cầu thị. Các cấp ủy phải chỉ đạo thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó giám sát, kiểm tra của cấp ủy cấp trên trong thực hiện nhiệm vụ nêu gương.

Thứ tư, tăng cường sự phối hợp, kết hợp giữa hoạt động giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội với hoạt động kiểm tra, giám sát của cấp ủy và hoạt động giám sát của Quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong tỉnh phát huy vai trò chủ trì phối hợp với các thành viên lắng nghe ý kiến nhân dân, dư luận, báo chí để góp ý kiến kịp thời với người đứng đầu, với cấp ủy, chính quyền. Có chính kiến, quan điểm rõ ràng, có phương pháp phù hợp đấu tranh với hành vi sai trái, ngăn ngừa các biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, bảo vệ cái đúng, bảo vệ uy tín và sự lãnh đạo của Đảng.

Thứ năm, để thực hiện tốt vai trò giám sát, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể cần có các biện pháp nâng cao trình độ đội ngũ lãnh đạo các cấp, làm tốt công tác bồi dưỡng, tập huấn cán bộ; rèn luyện bản lĩnh, nâng cao trình độ chuyên môn, chính trị cho cán bộ. Tiếp tục hướng về cơ sở, đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động với phương châm: Các bộ Mặt trận phải “Gần đân, sát dân, lắng nghe ý kiến của nhân đân”.

Tiêu Trọng Nghĩa - MTTQ tỉnh Bạc Liêu